Прашања и одговори

Кога личните податоци се обработуваат за цели на научни или историски истражувања или за статистички цели, субјектот на личните податоци има право, врз основа на конкретната ситуација поврзана со него да поднесе приговор против обработката на неговите лични податоци, освен ако обработката е неопходна за реализирање на работи од јавен интерес.

За целите на научни и историски истражувања или статистички цели може да се врши и обработка на посебни категории на лични податоци (чувствителни податоци – етничко потекло, религиска определба, сексуална ориентација, челнство во синдикат или политичка партија и сл.) врз основа на закон, што е пропорционално на целта во согласност со почитување на суштината на правото на заштита на личните податоци и обезбедување соодветни и конкретни мерки за заштита на основните права и интереси на субјектот на личните податоци.

Исто така, за научни или историски истражувања може да се обработуваат и лични податоци за починатите лица доколку починатиот писмено не го забранил давањето на личните податоци, освен доколку поинаку не е утврдено со закон (доколку починатиот не дал забрана, лицата кои според закон се негови законски наследници, можат писмено да го забранат давањето на неговите податоци, освен доколку поинаку не е утврдено со закон).

При обработката на лични податоци за научни или историски истражувања, истражувачот (контролорот) е должен да примени соодветни заштитни мерки (технички и организациски) за правата и слободите на субјектот на личните податоци (испитаникот) во согласност со ЗЗЛП, а особено во однос на почитувањето на начелото на обработка на минимален обем на податоци.

Кога личните податоци се обработуваат за научни или историски истражувања или за статистички цели, со закон можат да се предвидат отстапувања од правата наведени во членовите 19, 20, 22 и 25 од ЗЗЛП (право на пристап до лични податоци, право на исправка, право на ограничување на обработката и право на приговор), до степен до кој постои веројатност овие права да го направат невозможно или сериозно да го попречат остварувањето на конкретните цели, а наведените отстапувања се потребни за постигнување на овие цели.

Заедничко за невладините организации, политичките партии и синдикатите е тоа што сите се организации каде што физичките лица (субјекти на лични податоци) се зачленуваат по свој слободен избор, на доброволна основа.

Согласно ЗЗЛП, личните податоци кои откриваат политички ставови и членство во синдикални организации се сметаат за „посебни категории на лични податоци“ (чувствителни податоци).

„Посебни категории на лични податоци“ се лични податоци кои откриваат расно или етничко потекло, политички ставови, верски или филозофски убедувања или членство во синдикални организации, како и генетски податоци, биометриски податоци, податоци што се однесуваат на здравјето или податоци за сексуалниот живот или сексуалната ориентација на физичкото лице;

Во членот 13 став (2) од ЗЗЛП е наведено дека обработка на посебните категории на лични податоци може да се врши ако:

1) субјектот на лични податоци дал изречна согласност за обработка на тие лични податоци за една или повеќе конкретни цели, освен кога со закон е предвидено дека забраната од ставот (1) на овој член за обработка на такви податоци не може да се отповика од субјектот на личните податоци;

2) обработката е неопходна за целите на извршување на обврските и остварувањето на посебните права на контролорот или на субјектот на личните податоци во областа на вработувањето и социјалната сигурност и во прописите за социјална заштита, доколку тоа е дозволено со закон или колективен договор, во кои се предвидуваат соодветни мерки за заштита на фундаменталните права и интереси на субјектот на лични податоци;

3) обработката е неопходна за заштита на суштинските интереси на субјектот на личните податоци или на друго физичко лице, кога субјектот на личните податоци физички или правно не е во можност да ја даде својата согласност;

4) обработката се извршува во рамките на легитимните активности со соодветни заштитни мерки од одредена фондација, здружение или некоја друга непрофитна организација со политичка, филозофска, религиозна или синдикална цел и под услов обработката да се однесува само на членови на овие организации или на нивни поранешни членови или на лица кои имаат редовни контакти со нив во врска со нивните цели и под услов личните податоци да не се откриваат надвор од таа организација без согласност на субјектите на личните податоци;

5) обработката се однесува на лични податоци, кои очигледно се објавени јавно од субјектот на личните податоци;

6) обработката е неопходна за воспоставување, практикување или одбрана на правни барања или секогаш кога судовите дејствуваат во рамките на нивните надлежности;

7) обработката е неопходна поради причини од јавен интерес врз основа на закон пропорционално на целта и почитување на суштината на правото на заштита на личните податоци, како и обезбедување соодветни и конкретни мерки за заштита на фундаменталните права и интереси на субјектот на личните податоци;

8) обработката е неопходна за целите на превентивна или трудова медицина, за проценка на работоспособноста на вработениот, медицинска дијагноза, обезбедување на здравствена или социјална нега или третман или за целите на управување со услугите и системите за здравствена или социјална заштита, врз основа на закон или во согласност со договор со здравствениот работник во кој предмет се условите и заштитните мерки наведени во ставот (3) на овој член;

9) обработката е неопходна за целите од јавен интерес во областа на јавното здравство, како што се заштита против сериозни прекугранични закани за здравјето или обезбедување на високи стандарди за квалитет и безбедност на здравствената заштита и лековите или медицинските помагала, врз основа на закон, во кој се предвидени соодветни и конкретни мерки за заштита на правата и слободите на субјектот на личните податоци, особено заштита на деловна тајна;

10) обработката е неопходна за целите на архивирање од јавен интерес, за целите на научни и историски истражувања или статистички цели во согласност со членот 86 став (1) од овој закон, врз основа на закон, што е пропорционално на целта во согласност со почитување на суштината на правото на заштита на личните податоци и обезбедување соодветни и конкретни мерки за заштита на основните права и интереси на субјектот на личните податоци.

Работникот слободно одлучува за своето стапување и истапување од синдикатот.

Синдикатот мора да има статут заснован и донесен на начелата на демократското застапување и демократско почитување на волјата на членовите, кој што меѓу другото ќе ја содржи и постапката за зачленување и престанок на членството.

При зачленувањето, синдикатот (во својство на контролор) да ги почитува начелата поврзани со обработката на лични податоци, особено личните податоци да бидат соодветни, релевантни и ограничени на она што е неопходно во однос на целите заради кои се обработуваат („минимален обем на податоци“).

Оттука, при зачленување во одредена синдикална организација минимален обем на податоци кои со кои би се остварила целта (зачленување) се следните: име и презиме, назив на компанијата/установата во која работникот работи, работно место, година на раѓање, број на лична карта, потпис, контактни податоци. По направена анализа, одредени синдикални организации, во зависност од нивната специфичност, може да имаат потреба од обработка и на други лични податоци.

Имајќи предвид дека зачленувањето во синдикалните организации е на доброволна основа, барањето за бришење, односно истапување од истите треба да биде овозможено во секое време, а одговорот по истото не треба да го надминува законски предвидениот рок од 30 дена од денот на поднесувањето на барањето.

Ова не ја исклучува можноста, личните податоци на работникот да бидат обработувани (чувани) до истекот на утврдените рокови за чување и покрај бришењето од збирката на активни членови на синдикалната организација.

Член на политичка партија може да биде секој полнолетен и деловно способен граѓанин на Република  С. Македонија кој ќе даде потпис за доброволно членство во политичката партија. Секој член може слободно да истапи од политичката партија.

Како и синдикатот, секоја политичка партија мора да има статут кој што меѓу другото ќе ги содржи и условите и начинот на зачленување и престанување на членството и правата, обврските и одговорностите на членовите.

И при процесот на зачленување, политичка партија во својство на контролор на лични податоци треба особено да внимава на начелото „минимален обем на податоци“ и да ги обработува само оние податоци кои се потребни за исполнувањето на целта и тоа: име и презиме, датум на раѓање, адреса на живеење и контактни податоци (телефон, електронска пошта).

Имајќи предвид дека зачленувањето во политичките партии е на доброволна основа, барањето за бришење, односно истапување од истите треба да биде овозможено во секое време, а одговорот по истото не треба да го надминува законски предвидениот рок од 30 дена од денот на поднесувањето на барањето.

Членувањето во невладините организации е доброволно. Невладините организaции имаат законска можност да обработуваат лични податоци на малолетни лица и лица со делумно или целосно одземена деловна способност (со согласност на законски застапник).

Невладините организации водат регистар на членови чии податоци ги ажурираат најмалку еднаш на две години. Истите ја гарантираат анонимноста на личните податоци на членовите кои тоа го Побарале и гарантираат заштита на личните податоци во согласност со прописите за заштита на личните податоци.

При процесот на зачленување, невладината организација во својство на контролор на лични податоци треба особено да внимава на начелото „минимален обем на податоци“ и да ги обработува само оние податоци кои се потребни за исполнувањето на целта и тоа: име и презиме, датум на раѓање, адреса на живеење и контактни податоци (телефон, електронска пошта).

Имајќи предвид дека зачленувањето во невладината организација е на доброволна основа, барањето за бришење, односно истапување од истите треба да биде овозможено во секое време, а одговорот по истото не треба да го надминува законски предвидениот рок од 30 дена од денот на поднесувањето на барањето.

Мора да се напомене дека правото на бришење (правото да се биде заборавен) не е апсолутно право и доколку контролорот (синдикат, политичка партија, невладина организација) има законски основ за обработка на личните податоци, нема обврска истите да ги избрише.